Erinnerung an die Rede der kfl. Gesandtschaft vom April 1573. Hoffnung auf die Wahl eines Kg. von Polen und Großf. von Litauen, der die guten Beziehungen zum Reich pflegt. Empfehlung Ehg. Ernsts, Sohn Ks. Maximilians II. und Bruder des neu erwählten röm.Kg. Rudolf II., der trotz seiner Jugend alle notwendigen Eigenschaften und Voraussetzungen für einen guten Herrscher mitbringt. Vorteile für das Kgr. Polen-Litauen durch die enge Verbindung der jagiellonischen mit der habsburgischen Dynastie.

Am Nachmittag des 27.10.1575 im KR (Sitzung der kfl. Räte) beraten1 und wahrscheinlich auf den 28.10. zu datieren2.  Gehalten in Warschau, 15.11.15753.

GStA PK Berlin, I. HA Geheimer Rat, Rep. 10, Nr. Kk 1 Fasz. D, fol. 359–362' (undatierte lat.Kop.) = Textvorlage. LAV NRW R, Kurköln V, Nr. 9, fol. 31–35 (undatierte lat.Kop.) = B. Fehlerhafter Druck (lat., undatiert): Meysztowicz , Orationes, Nr. 2 S. 10–14.

/359/ Reverendissimi, illustrissimi, reverendi, illustres, spectabiles, magnifici, generosi nobilesque viri, inclyti ac potentissimi regni polonici magnique ducatus lithuaniae proceres, tam maiorum quam propriis virtutum insigniis, prudentia rebusque fortiter gestis celeberrimi, summa nobis observantia gratisque offitiis colendi, salutem plurimam omneque amicitiae offitium et bene moerendi voluntatem ex se. Reverendissimi atque illustrissimi principes Sacri Romani Imperii electores, domini nostri clementissimi, nobis denunctiant.

Et quanquam non dubitant vos memoria tenere ex ea oratione, quam priores principum nostrorum legati anno 73 mense Aprili die eiusdem 13. hoc ipso loco ad vos, principes status ordinesque Poloniae amplissimi, habuerunta,4, quanto dolore feruntb, regnum hoc florentissimum rege suo Sigismundo vere Augusto ex serenissima domo iagellonica, orbatum ac rursus quam ardenti studio flagrantc vobis regnoque vestro talem concordibus votis successorem regem, eligi atque coronari, qui prudentia, qui iusticia, qui animo magno perinde ac ipse Augustus atque Constantinus /359'/ magnus vobis optatam pacis tranquillitatem procuret, vim iniustam facile armis victricibus propellat eamque veterem amicitiam, quae semper imperatoribus romanisd atque germanis ipsis cum vobis vestrisque maioribus summa cum utriusque partis utilitate fuit coniunctissima, conservare sacro sanctam velit.

Tamen cum fama aliisque certis nunctiis ad principes nostros delatum sit iterum proceres ordinesque totius Poloniae regis eligendi causa hoc die ad hunc locum conventuros, omnino putarunt non ingratum vobis, nec alienum a praesenti reipublicae utilitatee futurum, si per nos de electione futuri successoris, quam instituitis amanter vobiscum, conferrent. Idque non eo quidem proposito, quodf prudentiam vestram incomparabilem praesenti negotio dubitent non sufficereg, vel quod iuris hic aliquid sibi sumere cogitent, vel etiam quod curiosi in aliena republica videri velint, verum eo potius fine, ut et ipsi de sua apud vos voluntate testenturh et ne offitio, quod patriae, paci et concordiae publicae debent, defuisse videantur, quod quidem pro ea, quae summa vestra est sapientia et humanitas, in sinistram partem suscepturos vos non esse omnino confidunt.

/360/ Optant autem omnium primum principes nostri vobis ad hanc deliberationem vestram, eum divinitus concedi spiritum, quo vestris auspicatissimis suffragiis eum videre Poloniae regem liceat, qui non nisi Deo grata huic regno salutaria, quaerere et procurare velit et possit, qui cum vicinis populis, maxime vero Romano Imperio, societatem colat, amicitiam servet et pacem amet, quique in profligandis et debellandisi christiani nominis hostibus fortuna Augusti, armis virtuteque Davidis armatus sit, cuiusmodi vos habituros regem principes nostri clementissimi non diffidunt, si summorum in christiano orbe monarcharum, multorumque aliorum principum nec non omnium eorum, quibus comunis reipublicae salus curae est, sententiam secuti, in serenissimum Austriae archiducem Ernestum, cesareae Maiestatis filium, suffragia vestra contuleritis.

Nam cum sit princeps in republica christiana natus florente iam matura virili aetate5 rebus praeclare administrandis aptissima, quae ab ineunte aetate optimis disciplinis linguarumque cognitionibus et quae deinde virtute, consiliis et prudentia paterna, sub imperatore nostro Maximiliano, eius nominis secundo, quomodo imperia et /360'/ regna iuste, pie et fortiter regnarij debeant, optime instructa sit, quis dubitet tam bene natam tam generosam mentem, tantum ab imperatore romano et ex comuni sanguine polonorum natum principem, sua sponte libenter ea, quae ad publicam pacem et cuiusque vestrum privatam utilitatem, pertinere intelliget, regio animo foelicissime procuraturum. Norunt celsitudines, gravitates atque amplitudines vestraek quam arctissimae semper necessitudines inter iagellonicam et austriacam familias extiterint, huncque Ernestum ex iagellonico quoque sanguine oriundum esse. In memoria enim habetis Casimiro regi vestro primogenitum fuisse Vladislaum Hungariae et Bohemiae regem hocque prognatam Annam matrimonio collocatam Ferdinando imperatori, quae postea mater fuit Maximiliano, qui imperio nunc praeest romano, et huic Ernesto fuit avia.

Quid autem omni aetatel et apud omnes populos in regum stirpibus maxime primogeniturae datum fuerit, satis constat, ut eo nomine non minimam, huius Ernesti in praesenti deliberatione prae ceteris competitoribus habendam esse, /361/ rationem existimetur. Quanti item Sigismundus rex sapientissimus nec non ex pientissimi patris institutione Sigismundus Augustus austriacam familiam foecerint et quantopere uterque semper studuerit hanc domum vobis quam commendatissimam facere, memoria tenetis.

Itaque etsi non obscure pateat esse alios, qui vel ipsi vestri regni sceptrum regium pro sua libidine gubernandum ambiant, quive vestros animos consensumque unanimem disturbare aliove avertere non intermittant, nullus tamen eorum est, cui non persuasum sit vosmet ipsos ex tam multis rerum argumentis prospicere, vestrum amplissimum regnum augustissimae austriac[a]e familiae potius quam illorum fidei permittendum esse, cum illa domus humanitate, clementia, pietate, iustitia et aliis rege dignissimis virtutibus, ab immortali Deo quam maxime ornata [sit] easque ob causas, non sine magno iudicio eidem familiae, iam octavum, gubernacula Imperii Romani commissa sint.

Quin et iam ex eadem inclyta domo austriaca, novum Imperii successorem (videlicet imperatoris nostri Maximiliani secundi primogenitum, Rudulphum, Hungariae ac Bohemiae regem, eiusdem archiducis Ernesti, /361'/ quem vobis commendamus, fratrem), magno unanimique principum electorum consensu in regem romanorum electum designatumque esse, fama ad vos pervenisse non dubitamus. Quare ut in eandem sententiam concordibus suffragiis, semota omni sinistra suspitione, vos quoque descendatis reverendissimi atque illustrissimi principes nostri, pro ea, qua et ipsi ergam comune[m] orbis christiani salutem, Imperii Romani et huius regni multis nominibus sibi coniuncti incolumitatem tranquillitatemque affectione tenentur, hactenus exoptarunt et etiamnum hodie idipsum exoptant, petunt atque rogant, quo et fata huius regni trahantn, propriam salutem id exposcere, manes regum defunctorum efflagitare et denique, o–quo Deus optimus maximus vos vocet–o , non obscure cernitur.

His itaque tantorum principum desideriis, bonorum virorum votis, amicorum expectationi, ubi satisfoeceritis, videre nunc videmur publicam illam letitiam, in quam maxima pars christiani orbis tunc se est effusura. Quis enim est, qui non perspiciat hoc facto vobis germanorum, italorum, hispanorum, hungarorum, bohemorum, belgarum, /362/ indorum etiamp, et omnium aliorum populorum, quibus austriaca domus praeest, animos conciliatumq iri. Gaudebunt enim hi omnes sub comuni vos secum vivere tutela, unde ad commerciorum, affinitatum, societatum et omnium denique fortunarum communicationem vobis, tanquam eiusdem civitatis civibus, sunt aditum perlubenter absque omni difficultate concessuri fraternoque vos simul amore complexuri.

Denique inclytam nationem polonicam de se polliceri iubent principes nostri non solum sibi gratissimum visu fore et Romanum potentissimum Imperium et tria vicina regna a duobus fratribus germanis, sapienti, concordi et placida administratione gubernari, sed etiam se sedulo daturos operam apud reliquos principes et status Imperii, quo illa, quae hactenus inter utramque gentem germanicam et polonicam observata fuit necessitudo, etiam cumulatior, auctior et firmior reddatur ac ad socios quoque regesr et respublicas, cum omnium vestrum satisfactione ac utilitate transmittatur, et si animadverterint, sibi suaeque intercessioni a vobis aliquid concessum esse, quod ut faciatis summa obtestatione quantum possunt, a vobis iterum atque iterum /362'/ contendunt, singulos per se etiam vobis summopere devinctos fore, adeo, ut omnis generis studiis atque offitiis, vobis ac vestratibus, nunquam sint defuturi, et nos, ut id ipsum, in quos tot tantorumque principum animos non obscure propendere videmus, toti orbi christiano, ac in primis nationi polonicae et germanicae foelix faustumque sit, Deum optimum maximum, ardentibus votis totoque pectore una cum principibus nostris precamur et optamus.